The Dispute over Circumcision
(Genesis 17:9-27; Leviticus 12:1-8; Joshua 5:1-9)

1Καί (And) τινες (certain ones) κατελθόντες (having come down) ἀπὸ (from) τῆς (-) Ἰουδαίας (Judea) ἐδίδασκον (were teaching) τοὺς (the) ἀδελφοὺς (brothers) ὅτι (-), “Ἐὰν (If) μὴ (not) περιτμηθῆτε (you are circumcised) τῷ (according to the) ἔθει (custom) τῷ (-) Μωϋσέως (of Moses), οὐ (not) δύνασθε (you are able) σωθῆναι (to be saved).” 2γενομένης (Having been brought about) δὲ (then) στάσεως (commotion) καὶ (and) ζητήσεως (discussion) οὐκ (no) ὀλίγης (small) τῷ (-) Παύλῳ (by Paul) καὶ (and) τῷ (-) Βαρνάβᾳ (Barnabas) πρὸς (with) αὐτοὺς (them), ἔταξαν (they appointed) ἀναβαίνειν (to go up) Παῦλον (Paul) καὶ (and) Βαρνάβαν (Barnabas) καί (and) τινας (certain) ἄλλους (others) ἐξ (out from) αὐτῶν (them), πρὸς (to) τοὺς (the) ἀποστόλους (apostles) καὶ (and) πρεσβυτέρους (elders), εἰς (to) Ἰερουσαλὴμ (Jerusalem), περὶ (about) τοῦ (the) ζητήματος (question) τούτου (this).

3Οἱ (They) μὲν (indeed) οὖν (therefore) προπεμφθέντες (having been sent forward) ὑπὸ (by) τῆς (the) ἐκκλησίας (church) διήρχοντο (were passing through) τήν (-) τε (both) Φοινίκην (Phoenicia) καὶ (and) Σαμάρειαν (Samaria), ἐκδιηγούμενοι (relating in detail) τὴν (the) ἐπιστροφὴν (conversion) τῶν (of the) ἐθνῶν (Gentiles), καὶ (and) ἐποίουν (they were bringing) χαρὰν (joy) μεγάλην (great) πᾶσιν (to all) τοῖς (the) ἀδελφοῖς (brothers). 4παραγενόμενοι (Having come) δὲ (then) εἰς (to) Ἱεροσόλυμα (Jerusalem), παρεδέχθησαν (they were welcomed) ἀπὸ (by) τῆς (the) ἐκκλησίας (church) καὶ (and) τῶν (the) ἀποστόλων (apostles) καὶ (and) τῶν (the) πρεσβυτέρων (elders). ἀνήγγειλάν (They declared) τε (then) ὅσα (all that) ὁ (-) Θεὸς (God) ἐποίησεν (had done) μετ’ (with) αὐτῶν (them).

The Council at Jerusalem

5Ἐξανέστησαν (Rose up) δέ (now) τινες (certain) τῶν (of those) ἀπὸ (of) τῆς (the) αἱρέσεως (sect) τῶν (of the) Φαρισαίων (Pharisees) πεπιστευκότες (who believed), λέγοντες (saying) ὅτι (-), “Δεῖ (It is necessary) περιτέμνειν (to circumcise) αὐτοὺς (them), παραγγέλλειν (to command them) τε (then) τηρεῖν (to keep) τὸν (the) νόμον (law) Μωϋσέως (of Moses).” 6Συνήχθησάν (Were gathered together) τε (then) οἱ (the) ἀπόστολοι (apostles) καὶ (and) οἱ (the) πρεσβύτεροι (elders) ἰδεῖν (to see) περὶ (about) τοῦ (the) λόγου (matter) τούτου (this).

7Πολλῆς (Of much) δὲ (now) ζητήσεως (discussion) γενομένης (having taken place), ἀναστὰς (having risen up), Πέτρος (Peter) εἶπεν (said) πρὸς (to) αὐτούς (them), “Ἄνδρες (Men), ἀδελφοί (brothers), ὑμεῖς (you) ἐπίστασθε (know) ὅτι (that) ἀφ’ (from) ἡμερῶν (days) ἀρχαίων (early), ἐν (among) ὑμῖν (you) ἐξελέξατο (chose) ὁ (-) Θεὸς (God) διὰ (by) τοῦ (the) στόματός (mouth) μου (of me) ἀκοῦσαι (to hear) τὰ (the) ἔθνη (Gentiles) τὸν (the) λόγον (word) τοῦ (of the) εὐαγγελίου (gospel), καὶ (and) πιστεῦσαι (to believe). 8καὶ (And) ὁ (the) καρδιογνώστης (heart-knowing) Θεὸς (God) ἐμαρτύρησεν (bore witness) αὐτοῖς (to them), δοὺς (having given them) τὸ (the) Πνεῦμα (Spirit) τὸ (-) Ἅγιον (Holy), καθὼς (as) καὶ (also) ἡμῖν (to us), 9καὶ (and) οὐθὲν (not one) διέκρινεν (He made distinction) μεταξὺ (between) ἡμῶν (us) τε (also) καὶ (and) αὐτῶν (them), τῇ (by the) πίστει (faith) καθαρίσας (having purified) τὰς (the) καρδίας (hearts) αὐτῶν (of them).

10Νῦν (Now) οὖν (therefore), τί (why) πειράζετε (are you testing) τὸν (-) Θεόν (God), ἐπιθεῖναι (to put) ζυγὸν (a yoke) ἐπὶ (upon) τὸν (the) τράχηλον (neck) τῶν (of the) μαθητῶν (disciples) ὃν (that) οὔτε (neither) οἱ (the) πατέρες (fathers) ἡμῶν (of us), οὔτε (nor) ἡμεῖς (we), ἰσχύσαμεν (have been able) βαστάσαι (to bear)? 11ἀλλὰ (But) διὰ (by) τῆς (the) χάριτος (grace) τοῦ (of) Κυρίου (the Lord) Ἰησοῦ (Jesus), πιστεύομεν (we believe) σωθῆναι (to be saved), καθ’ (in) ὃν (the same) τρόπον (manner as) κἀκεῖνοι (they also).”

12Ἐσίγησεν (Kept silent) δὲ (now) πᾶν (all) τὸ (the) πλῆθος (multitude), καὶ (and) ἤκουον (were listening to) Βαρνάβα (Barnabas) καὶ (and) Παύλου (Paul) ἐξηγουμένων (relating) ὅσα (what) ἐποίησεν (had done) ὁ (-) Θεὸς (God), σημεῖα (signs) καὶ (and) τέρατα (wonders), ἐν (among) τοῖς (the) ἔθνεσιν (Gentiles) δι’ (by) αὐτῶν (them). 13Μετὰ (After) δὲ (now) τὸ (-) σιγῆσαι (were silent) αὐτοὺς (they), ἀπεκρίθη (answered) Ἰάκωβος (James), λέγων (saying), “Ἄνδρες (Men), ἀδελφοί (brothers), ἀκούσατέ (hear) μου (me). 14Συμεὼν (Simeon)a ἐξηγήσατο (has related) καθὼς (how) πρῶτον (first) ὁ (-) Θεὸς (God) ἐπεσκέψατο (visited), λαβεῖν (to take) ἐξ (out of) ἐθνῶν (the Gentiles) λαὸν (a people) τῷ (for the) ὀνόματι (name) αὐτοῦ (of Him). 15καὶ (And) τούτῳ (with this) συμφωνοῦσιν (agree) οἱ (the) λόγοι (words) τῶν (of the) προφητῶν (prophets), καθὼς (as) γέγραπται (it is written):

16‘Μετὰ (After) ταῦτα (these things) ἀναστρέψω (I will return)

καὶ (and) ἀνοικοδομήσω (will rebuild) τὴν (the) σκηνὴν (tabernacle) Δαυὶδ (of David) τὴν (which) πεπτωκυῖαν (has fallen),

καὶ (and) τὰ (the) κατεσκαμμένα* (ruins) αὐτῆς (of it) ἀνοικοδομήσω (I will rebuild),

καὶ (and) ἀνορθώσω (I will set upright) αὐτήν (it),

17ὅπως (so that) ἂν (-) ἐκζητήσωσιν (may seek out) οἱ (the) κατάλοιποι (remnant) τῶν (-) ἀνθρώπων (of men) τὸν (the) Κύριον (Lord),

καὶ (and) πάντα (all) τὰ (the) ἔθνη (Gentiles), ἐφ’ (upon) οὓς (whom) ἐπικέκληται (has been called) τὸ (the) ὄνομά (name) μου (of Me) ἐπ’ (upon) αὐτούς (them),

λέγει (says) Κύριος (the Lord), ποιῶν (doing) ταῦτα (these things),

18γνωστὰ (known) ἀπ’ (from) αἰῶνος (eternity).’b

19Διὸ (Therefore) ἐγὼ (I) κρίνω (judge) μὴ (not) παρενοχλεῖν (to trouble) τοῖς (those who), ἀπὸ (from) τῶν (the) ἐθνῶν (Gentiles), ἐπιστρέφουσιν (are turning) ἐπὶ (to) τὸν (-) Θεόν (God), 20ἀλλὰ (but) ἐπιστεῖλαι (to write) αὐτοῖς (to them) τοῦ (-) ἀπέχεσθαι (to abstain from) τῶν (the) ἀλισγημάτων (pollutions) τῶν (of the) εἰδώλων (idols), καὶ (and) τῆς (-) πορνείας (sexual immorality), καὶ (and) ‹τοῦ› (that) πνικτοῦ (which is strangled), καὶ (and) τοῦ (from) αἵματος (blood). 21Μωϋσῆς (Moses) γὰρ (for) ἐκ (from) γενεῶν (generations) ἀρχαίων (of old), κατὰ (in every) πόλιν (city) τοὺς (ones) κηρύσσοντας (proclaiming) αὐτὸν (him) ἔχει (has), ἐν (in) ταῖς (the) συναγωγαῖς (synagogues) κατὰ (on) πᾶν (every) σάββατον (Sabbath) ἀναγινωσκόμενος (being read).”

The Letter to the Gentile Believers

22Τότε (Then) ἔδοξε (it seemed good) τοῖς (to the) ἀποστόλοις (apostles) καὶ (and) τοῖς (to the) πρεσβυτέροις (elders), σὺν (with) ὅλῃ (all) τῇ (the) ἐκκλησίᾳ (church), ἐκλεξαμένους (having chosen) ἄνδρας (men) ἐξ (out from) αὐτῶν (them), πέμψαι (to send) εἰς (to) Ἀντιόχειαν (Antioch) σὺν (with) τῷ (-) Παύλῳ (Paul) καὶ (and) Βαρνάβᾳ (Barnabas): Ἰούδαν (Judas) τὸν (-) καλούμενον (called) Βαρσαββᾶν (Barsabbas), καὶ (and) Σιλᾶν (Silas), ἄνδρας (men) ἡγουμένους (leading) ἐν (among) τοῖς (the) ἀδελφοῖς (brothers), 23γράψαντες (having written) διὰ (by) χειρὸς (the hand) αὐτῶν (of them):

“Οἱ (The) ἀπόστολοι (apostles) καὶ (and) οἱ (the) πρεσβύτεροι (elders), ἀδελφοὶ (brothers),

Τοῖς (To those) κατὰ (in) τὴν (-) Ἀντιόχειαν (Antioch) καὶ (and) Συρίαν (Syria) καὶ (and) Κιλικίαν (Cilicia), ἀδελφοῖς (brothers) τοῖς (-) ἐξ (among) ἐθνῶν (the Gentiles):

Χαίρειν (Greetings).

24Ἐπειδὴ (Inasmuch as) ἠκούσαμεν (we have heard) ὅτι (that) τινὲς (some) ἐξ (from) ἡμῶν (us) ‹ἐξελθόντες› (went out) ἐτάραξαν (troubled) ὑμᾶς (you) λόγοις (by words), ἀνασκευάζοντες (upsetting) τὰς (the) ψυχὰς (minds) ὑμῶν (of you), οἷς (to whom) οὐ (not) διεστειλάμεθα (we had given instructions),c 25ἔδοξεν (it seemed good) ἡμῖν (to us) γενομένοις (having come) ὁμοθυμαδὸν (with one accord), ἐκλεξαμένοις* (having chosen) ἄνδρας (men), πέμψαι (to send) πρὸς (to) ὑμᾶς (you), σὺν (with) τοῖς (the) ἀγαπητοῖς (beloved) ἡμῶν (of us), Βαρνάβᾳ (Barnabas) καὶ (and) Παύλῳ (Paul), 26ἀνθρώποις (men) παραδεδωκόσι (having handed over) τὰς (the) ψυχὰς (lives) αὐτῶν (of them) ὑπὲρ (for) τοῦ (the) ὀνόματος (name) τοῦ (of the) Κυρίου (Lord) ἡμῶν (of us), Ἰησοῦ (Jesus) Χριστοῦ (Christ). 27ἀπεστάλκαμεν (We have sent) οὖν (therefore) Ἰούδαν (Judas) καὶ (and) Σιλᾶν (Silas), καὶ (and) αὐτοὺς (they) διὰ (by) λόγου (word of mouth) ἀπαγγέλλοντας (are telling you) τὰ (the) αὐτά (same things).

28Ἔδοξεν (It seemed good) γὰρ (for) τῷ (to the) Πνεύματι (Spirit) τῷ (-) Ἁγίῳ (Holy) καὶ (and) ἡμῖν (to us), μηδὲν (no) πλέον (further) ἐπιτίθεσθαι (to lay) ὑμῖν (upon you) βάρος (burden), πλὴν (except) τούτων (these) τῶν (-) ἐπάναγκες (necessary things): 29ἀπέχεσθαι (to abstain) εἰδωλοθύτων (from things sacrificed to idols), καὶ (and) αἵματος (from blood), καὶ (and) πνικτῶν (from what is strangled), καὶ (and) πορνείας (from sexual immorality). ἐξ (From) ὧν (these) διατηροῦντες (keeping) ἑαυτοὺς (yourselves), εὖ (well) πράξετε (you will do).

Ἔρρωσθε (Farewell).”

The Believers at Antioch Rejoice

30Οἱ (They) μὲν (indeed) οὖν (therefore), ἀπολυθέντες (having been sent off), κατῆλθον (went) εἰς (to) Ἀντιόχειαν (Antioch), καὶ (and) συναγαγόντες (having gathered) τὸ (the) πλῆθος (multitude), ἐπέδωκαν (they delivered) τὴν (the) ἐπιστολήν (letter). 31ἀναγνόντες (Having read it) δὲ (now), ἐχάρησαν (they rejoiced) ἐπὶ (at) τῇ (the) παρακλήσει (encouragement).

32Ἰούδας (Judas) τε (both) καὶ (and) Σιλᾶς (Silas), καὶ (also) αὐτοὶ (themselves) προφῆται (prophets) ὄντες (being), διὰ (by) λόγου (talk) πολλοῦ (much) παρεκάλεσαν (exhorted) τοὺς (the) ἀδελφοὺς (brothers) καὶ (and) ἐπεστήριξαν (strengthened them). 33ποιήσαντες (Having continued) δὲ (then) χρόνον (a time), ἀπελύθησαν (they were sent away) μετ’ (in) εἰρήνης (peace) ἀπὸ (from) τῶν (the) ἀδελφῶν (brothers) πρὸς (to) τοὺς (those) ἀποστείλαντας (having sent) αὐτούς (them).d 35Παῦλος (Paul) δὲ (however) καὶ (and) Βαρνάβας (Barnabas) διέτριβον (stayed) ἐν (in) Ἀντιοχείᾳ (Antioch), διδάσκοντες (teaching) καὶ (and) εὐαγγελιζόμενοι (proclaiming the good news), μετὰ (with) καὶ (also) ἑτέρων (others) πολλῶν (many), τὸν (the) λόγον (word) τοῦ (of the) Κυρίου (Lord).

Paul's Second Missionary Journey
(Acts 13:1-3; Acts 18:23-28)

36Μετὰ (After) δέ (now) τινας (some) ἡμέρας (days), εἶπεν (said) πρὸς (to) Βαρνάβαν (Barnabas), Παῦλος (Paul), “Ἐπιστρέψαντες (Having turned back) δὴ (indeed) ἐπισκεψώμεθα (let us look after) τοὺς (the) ἀδελφοὺς (brothers) κατὰ (in) πόλιν (city) πᾶσαν (every) ἐν (in) αἷς (which) κατηγγείλαμεν (we have announced) τὸν (the) λόγον (word) τοῦ (of the) Κυρίου (Lord), πῶς (how) ἔχουσιν (they are).” 37Βαρνάβας (Barnabas) δὲ (now) ἐβούλετο (purposed) συμπαραλαβεῖν (to take along) καὶ (also) τὸν (-) Ἰωάννην (John) τὸν (-) καλούμενον (called) Μάρκον (Mark); 38Παῦλος (Paul) δὲ (however) ἠξίου (thought fit), τὸν (the one) ἀποστάντα (having withdrawn) ἀπ’ (from) αὐτῶν (them) ἀπὸ (from) Παμφυλίας (Pamphylia) καὶ (and) μὴ (not) συνελθόντα (having gone with) αὐτοῖς (them) εἰς (to) τὸ (the) ἔργον (work), μὴ (not) συμπαραλαμβάνειν (to take along) τοῦτον (him).

39Ἐγένετο (Arose) δὲ (therefore) παροξυσμός (a sharp disagreement), ὥστε (so that) ἀποχωρισθῆναι (separated) αὐτοὺς (they) ἀπ’ (from) ἀλλήλων (one another); τόν (-) τε (and) Βαρνάβαν (Barnabas), παραλαβόντα (having taken) τὸν (-) Μάρκον (Mark), ἐκπλεῦσαι (sailed) εἰς (to) Κύπρον (Cyprus). 40Παῦλος (Paul) δὲ (however), ἐπιλεξάμενος (having chosen) Σιλᾶν (Silas), ἐξῆλθεν (went forth), παραδοθεὶς (having been committed) τῇ (to the) χάριτι (grace) τοῦ (of the) Κυρίου (Lord) ὑπὸ (by) τῶν (the) ἀδελφῶν (brothers). 41διήρχετο (He was passing through) δὲ (then) τὴν (-) Συρίαν (Syria) καὶ (and) ‹τὴν› (-) Κιλικίαν (Cilicia), ἐπιστηρίζων (strengthening) τὰς (the) ἐκκλησίας (churches).